Het graf van Antonio Vivaldi, 1741

Rondlopend in Wenen ontkom je niet aan de vele “Gedenktafeln” en standbeelden gewijd aan de talrijke beroemde personen die ooit Wenen hebben aangedaan. Geboeid door het zichtbaar worden van de muziekgeschiedenis in de stad, ben ik deze gedenktekens gaan fotograferen. Ik heb slechts diegene gefotografeerd die ik tegen kwam. De lijst is daardoor zeer willekeurig en zeker geen overzicht van de vele gedenktekens die  in de stad aanwezig zijn. Ik heb zo goed als mogelijk proberen te achterhalen ter gelegenheid waarvan en door wie een gedenkteken geschonken is.

Antonio Vivaldi (Venetië 1678 – Wenen 1741)

An dieser Stelle befand sich bis 1789 / der Bürgerspitals – oder / Armensünder – Gottesacker / Antonio Vivaldi / geboren am 4. März 1678 in Venedig / wurde hier am 28. Juli 1741 begraben / Zum 300. Geburtstag gewidmet von der Creditanstalt-Bankverein

Vivaldi arriveert tegen de zomer van 1740 vanuit Venetië in Wenen. Waarschijnlijk om zijn muziek ook buiten Italië te promoten en verkopen. Er is een kwitantie bewaard gebleven van 28 juni 1741 voor de ontvangst van 12 Hongaarse Dukaten voor de verkoop van evenzoveel muziek “per tanta Musica”. Op 28 juli overlijdt hij in Wenen.

Totenbeschauprotokoll (overlijdensverklaring) der Stadt Wien: “Den. 28. July. [1]741. Der Wohl Erwürdige Herr Antonius Vivaldi, Weltlicher Priester, ist in Wallersch[en]. Hauß beym Kärtner-Thor an Innerl[ichem]. Brand B[e]sch[au]t, alt. 60 Jahr. [recte 63 Jahre].”

Het gedenkteken is in 1978 ter gelegenheid van Vivaldi’s 300ste geboortedag onthuld. Het bevindt zich aan de oostvleugel van het hoofdgebouw van de Technische Universiteit, Karlsplatz 13 te Wenen, 4. Bz. Op deze plek bevond zich vroeger een begraafplaats, waar in 1741 Antonio Vivaldi is begraven. De eerste steen van het huidige gebouw werd in oktober 1816 gelegd, in de herfst van 1818 kon de nog jonge Technische Universiteit in het nieuwe gebouw intrekken.

Totenbuch Dompfarre St. Stephan: “28 dito[Juli] Der Wohl Ehrwürdige Herr Anton Vivaldi, wellt: Priester, in Sattlerischen Hauß Beim Karner Thor, in Spittaller gotts=acker. Klein gleuth – – – 3 Gulden“

De begraafplaats werd al eerder, in 1789, geruimd. Deze begraafplaats bevond zich toendertijd nog buiten de stadsmuren van Wenen, in de voorstad Wieden, tegenwoordig het 4e Bezirk. De begrafenissen werden door de Domparochie St. Stephan verzorgd. Dankzij een ets van Salomon Kleiner uit 1737 weten we hoe het er uit moet hebben gezien. Op de ets is de begraafplaats afgebeeld, samen met de St. Rochi kapel en de net voltooide Karlskirche (architect Johann Bernhard Fischer von Erlach, voltooid door zijn zoon in 1739).

De ets – Prospect des Bürgerliche Spithalsgottsacker nebst der Capelle S. Rochi, vor dem Kädtner Thor – is onderdeel van een verzameling etsen en in 1737 uitgegeven door J.A. Pfeffel te Augsburg met als titel: Vera et accurata delineatio omnium templorum et coenobiorum (etc.) quae tam in Caesarea Urbe ac Sede Viennae Austriae, … Wahrhaffte und genaue Abb. Aller Kirchen und Cloester (etc.), Welche in der … Statt Wien sich befinden (etc.) Verlegt und an den Tag gegeben durch Johann Andreas Pfeffel. Deze is in te zien in de Österreichische Nationalbibliothek.

De kosten van de begrafenis staan vermeld in het Barleihbuch (Register van begrafeniskosten) van de Domparochie. Er gaat een verhaal dat mogelijk Joseph Haydn bij de begrafenis van Vivaldi gezongen zou hebben. Joseph Haydn was in de lente van 1740 naar Wenen gekomen waar hij leerling werd van de koorschool van de St. Stephans Dom. Maar bij de begrafenis van Vivaldi is geen geld uitgegeven voor muziek.

verdere literatuur:
Antonio Vivaldi und seine Zeit. Siegbert Rampe. Laaber: Laaber-Verlag, 2010. p. 248-252.